De rykdom van klanken in ut Franekers
Ut
Stadsfrys, en dus ok ut Franekers, is eigenlik un mengelmoeske fan Frys en Hollâns. At je ut spreke, dan sil't je un sorg weze. Maar at je ut skrive
mutte, dan kom je toch foor problemen te staan, dy nyt altyd even makkelik op te
lossen binne.
Alleen al in
disse alinea dy't ik hier skriif, stane befoorbeeld al fier ferskillende
skriifwizen foor de klank ie. Kyk maar: Frys, skrive, skriif, fier.
En dat is
nyt foor niks. Der binne goeie redenen foor om dat su te doen.
Het komt
allegaar deurdat alle ie-klanken in het Stads (ok in ut Frys) niet deselfde binne.
In ut Hollâns wel: un ie is un ie. Altyd kort útsproken, behalve foor un r.
De korte y
Foor dy
"korte ie" bruke wij de y. As in ut Hollânse
"niet": fyts, altyd, presys, gelegenhyd. Mar ok op ut eind fan un woord, lolly, history, traly, plisy en foor de populaire form fan hij: y. Het y nou alwear met syn smeruge skoenen deur de kamer lopen?"
De lange ii
Maar wij,
Franekers (en andere Friezen), hewwe ok de lange ii. Dink mar us
an ut ferskil tussen lyf en liif. Je hewwe pyn (pine kin ok) in 't liif na de
karnaval en pyn om je lyf, (of wiif) omdat se der met un ander tussen út knepen is...
De broken ie
En dan hewwe
we ok noch de ie, echt met een kleine e an ut eind, meestal foor un
r of un n en nou en dan ok foor andere metklinkers: fier, sien, Fries (der is
un ferskil tussen ut Frys en un Fries, ut wurdt ok ferskillend útsproken).
Wat un
gepiel!
Su'n brokene
ie hewwe dy arme Hollanners ok al nyt.
De eensame
i
Maar wannear
dan allenich de i?
Nou dat is nyt su moeilik: dy i brúke je in un open lettergreep in un woord: skriif, skrive (skri-ve), riid, ride (ri-de). Ok as dy kort is: bryk, brike (bri-ke), bile (bi-le).
Nou dat is nyt su moeilik: dy i brúke je in un open lettergreep in un woord: skriif, skrive (skri-ve), riid, ride (ri-de). Ok as dy kort is: bryk, brike (bri-ke), bile (bi-le).
"O",
hoor ik een sêgen, "dan skriifst ut woord "dy" dus fout. Mut dus
di weze. want an ut ein fan un lettergreep...".
Nee, nee,
(siest dat irritante fingertsje?) de i komt allenich foor in un open
lettergreep ín un woord en niet an ut ein derfan.
Maar... de
"ie" bliift "ie": Fries - Friezen, sien - siene. Anders
súden je nyt mear sien kinne dat dy ie, ok in't mearfoud, as broken ie útsproken
wurde mut.
De lange korte î
De Hollanners hewwe de i in kip. Franekers hewwe ok nog de lange î (met un dankje derop) in mîns, temînsten, Omdat dy î suwat klinkt as un ee, skrive sommigen ok wel meensen en temeensten.
De lange korte î
De Hollanners hewwe de i in kip. Franekers hewwe ok nog de lange î (met un dankje derop) in mîns, temînsten, Omdat dy î suwat klinkt as un ee, skrive sommigen ok wel meensen en temeensten.
Och mînsen, wat hewwe wij un rykdom an klanken. Dêr tippe se in Hollân nyt an met allenug mar hun i en ie.
Late we ut dy keeskoppen onder de neus wrive, deur ut in ons skriven sien te laten.
Un aardichhydsje foor hun dy't der nocht an hewwe.
Fertaal disse sinnen us in't Franekers:
Tien fietsers rijden over de Slachtedijk.
Ik zie dat jouw tijd bijna om is.
En hest nou ok deur wat ut ferskil tussen skiete en skite is?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten